Hoe zorg je ervoor dat je bedrijf ook nadat je stopt ‘gewoon’ doordraait? Als praktijkhoudend apotheker kom je vroeg of laat voor dit vraagstuk te staan. Dan is het maar beter om vroeg te beginnen met nadenken hierover. We spreken daarom met Guus van Houts en Jaap Schrover over de bedrijfsopvolging van een apotheek. De mannen van Crowe Foederer kennen de ins en outs daarvan, zowel bij overdracht aan de kinderen van de apotheker als verkoop aan derden.
Schrover is als partner van de corporate finance-afdeling al jarenlang betrokken bij het begeleiden van families en ondernemingen in aan- en verkooptrajecten. “En ook bij waardebepalingen van bedrijven of bedrijfsonderdelen.” Van Houts is Schrovers collega met dezelfde functie bij Crowe Foederer, in Nederland met zo’n 650 medewerkers een midmarket mkb-accountantskantoor, maar wereldwijd een grote speler. Het Crowe Global-netwerk staat in de top 10 van bedrijven op het gebied van accountancy, belastingadvies, juridische zaken, corporate finance, advisory, risk consulting en payroll-services. Crowe bestaat meer dan een eeuw.
Bij het bedrijf werken ze voor veel verschillende soorten klanten uit diverse segmenten. De apothekersbranche is er daar één van. Een speciale, niet met veel sectoren te vergelijken. Guus van Houts: “Het gaat om een verdeelde markt, met een bepaald aantal apotheken per regio. Allemaal praktijken met een mooie, vaste positie. Maar het is aan de andere kant ook een markt waar veel veranderingen plaatsvinden.”
Unieke wereld
Hij heeft het dan over de veranderingen in de apothekerswereld zelf – zoals de digitalisering in de apotheek en ook bijvoorbeeld de opkomst van internetapotheken, maar ook de samenvoeging van verschillende zelfstandige apotheken in ketens. “Je hebt wel meer branches die medisch getint zijn en die je er een beetje mee kunt vergelijken. Denk bijvoorbeeld aan fysiotherapeuten. Die hebben vaak wel een minder afgebakend territorium, maar het zijn wel behoorlijk stabiele bedrijven met een bepaalde omvang. Maar die hebben natuurlijk niet echt te maken met online concurrentie.”
“Wel zie je daar de behoefte om te consolideren, net als bij apothekers”, zegt Van Houts. “Jaap heeft het over fysiotherapie, maar je zou ook de vergelijking met notarissen kunnen maken. Dat is natuurlijk geen medische beroepsgroep, maar ze opereren op een vergelijkbare manier. Je hebt er bijvoorbeeld wel te maken met regiovorming. Net als een apotheek heb je in de oorspronkelijke situatie het liefst ook een lokale notaris. Alleen heb je ook in die branche de laatste jaren de opkomst van online concurrenten – die regionaal en zelfs landelijk werken. Sinds de coronatijd hoef je zelfs niet meer op kantoor te komen om een krabbel te zetten.”
Toch blijft de apothekerswereld een specifieke branche. “Het gaat om een markt die niet zo conjunctuurgevoelig is”, stelt Schrover. “Dat maakt het ook interessant voor participanten.”
Niet iedere apotheker is ondernemer
Terug naar het doel van dit artikel: hoe gaat het in zijn werk met de opvolging van een apotheker? “Ondernemers denken steeds vaker na over die opvolging. Er zijn steeds minder mensen in de jonge generatie geïnteresseerd om een onderneming over te nemen. Ze willen het vak uitoefenen waar ze voor studeerden en waar ze een passie voor hebben. Maar alle randzaken als het managen van een praktijk en het aansturen van personeel daar zitten ze niet zo op te wachten. Daarom trokken we de vergelijking met fysiotherapeuten en notarissen, maar ook bij bijvoorbeeld dierenartsen en tandartsen is dat het geval.”
“Er zijn bijvoorbeeld partijen”, vertelt Van Houts, “die daarop inspringen en de apotheker met name operationeel en financieel bijstaan. Zodat die professional zijn beroep kan uitoefenen. Kijk, een praktijkhoudende apotheker is gedurende de jaren meegegroeid met de markt; het is natuurlijk een heel ander verhaal voor een jong iemand die studeerde voor apotheker. Die krijgt die managementfuncties niet zomaar mee.”
“De vraag is heel simpel: hoe heb je de opvolging geregeld?”, stelt Schrover. “Heb je nagedacht over het moment waarop het gaat gebeuren? Hoe ziet de invulling er dan uit? Is er een opvolger binnen de familie? Dan kun je een bepaald traject uitstippelen. Maar is die er niet, dan moet je daar ook op voorsorteren.”
Situatie in kaart brengen
Op tijd beginnen, dus. In beide gevallen. “Breng in kaart hoe de situatie exact is. Zijn er bijvoorbeeld meerdere kinderen waar je rekening mee moet houden? Is er één opvolger, of zijn er meerdere? Tegenwoordig zie je steeds minder opvolging door familie, maar het gebeurt nog wel. Vroeger was het natuurlijk heel normaal dat zoon of dochter de onderneming voortzetten. Nu zien we steeds vaker dat een kind er bewust de keuze voor maakt. Dat maakt echt een verschil. Dat is trouwens in alle sectoren zo, vooral de laatste pakweg tien jaar.”
“Er is ook nog op een andere manier onderscheid te maken: bedrijfsopvolging richting de kinderen op papier en in de dagelijkse leiding. In het eerste geval gaat het vooral om de financiën, om een stukje vermogen van de ouders naar de kinderen over te hevelen. Zeker met de fiscale bedrijfsopvolgingsregel die er voor 2023 nog bestaat. Die wordt namelijk mogelijkerwijs versoberd. Zo voorkom je dat de volgende generatie per definitie in de branche actief hoeft te zijn of de dagelijkse leiding hoeft te hebben in de apotheek. De apotheker kan een stukje doorschuiven, maar het bedrijf blijven leiden.”
Goede voorbereiding
“De regeling faciliteert”, verklaart Van Houts nader, “dat het bedrijfsvermogen onder gunstige voorwaarden geschonken kan worden aan kinderen. Kinderen moeten dan in dienst zijn van de onderneming. Zo voorkom je dat de liquiditeit van het bedrijf in gevaar komt.” Overigens is het zo dat deze constructie niet op korte termijn kan worden opgevoerd om nog optimaal te profiteren van de faciliteiten van dit jaar. “De kinderen moeten al een bepaalde periode op de loonlijst staan en werkzaamheden verrichten. Dit had dus al voorbereid moeten worden. Het is niet zo dat het nu nog even snel te regelen is.”
“Maar als de kinderen al langer meewerken en op de loonlijst staan”, wil Schrover maar zeggen, “is het wel goed om er dit jaar werk van te maken. Want in 2024 volgt waarschijnlijk versobering.”
“Een dergelijk traject”, gaat Schrover verder, “vraagt om een waardebepaling van dat wat geschonken gaat worden aan de volgende generatie. Daar helpen wij onze klanten graag en vaak mee. Wij stemmen dat ook af met de Belastingdienst.”
Ook niet-financiële aspecten
Naast het financiële aspect, houden de financieel specialisten ook rekening met andere zaken. “Emotionele en organisatorische aspecten horen er ook bij. Het is wel wat hoor, zo’n overdracht. Een bedrijf zit vaak al van generatie tot generatie in de familie. Zeker als ook kinderen erbij betrokken zijn die de onderneming niet gaan voortzetten, kan dat tot uiteenlopende belangen leiden. Dat moet op de juiste manier geregeld worden.”
“Waar wij als adviseurs ook over meedenken: is het wel verstandig om de zaak over te doen aan de kinderen? Zijn die daar wel geschikt voor om een bedrijf te leiden? Of slechts gedeeltelijk? Er komt immers best wat bij kijken, bij het leiden van een bedrijf. Feit is dat ondernemers vroegtijdig over hun opvolging na moeten denken. Laat je informeren, begin op tijd. Zo kunnen we er ook een fijn en mooi traject van maken. Emotioneel en financieel.”
Wil je advies over een koop- of verkoop van je apotheek of je financiële administratie laten verzorgen? Neem dan gerust contact op met Guus en Jaap.
